ایرنا گزارش می دهد؛
به گزارش خبرنگار ایرنا، طرح شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین در قالب چهار ناحیه در دست اجراست و تاکنون عملیات اجرایی ناحیه عمرانی اول در سطح پنج هزار و ۵۰۰ هکتار، ناحیه عمرانی دوم در سطح ۱۰ هزار و ۵۰۰ هکتار به اتمام رسیده و ناحیه عمرانی سوم در سطح ۱۱ هزار هکتار و ناحیه عمرانی چهارم هم در سطح ۱۰ هزار هکتار در دست اجرا است.
این طرح در مرز جمهوری آذربایجان در محدوده استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی قرار دارد و بخش عمده اراضی آن در تراس فوقانی دشت مغان و در شرق دره‌رود واقع شده که دارای ۱۷۸ کیلومتر کانال اصلی ، ۳۶۰ کیلومتر کانال درجه ۲ و ۴۲۰ کیلومتر آن زهکشی است که ۶۵ درصد آن در شهرستان بیله‌سوار قرار دارد.
مساحت پایاب ناحیه عمرانی اول در قالب پنج هزار و ۵۰۰ هکتار مجهز به آبیاری قطره‌ای و ناحیه عمرانی دوم سد خدا آفرین هم ۱۰ هزار و ۵۰۰ هکتار است که ٨٠٠ هکتار آن مجهز به سامانه آبیاری قطره‌ای ، ٦ هزار و ٥٠٠ هکتار مجهز به سامانه آبیاری به وسیله ماشین‌های سنترپیوت (آبیاری مکانیزه) و سه هزار و ٢٠٠ هکتار مزارع مابین سنترپیوت‌ها مجهز به سامانه آبیاری کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک است.
طرح ناحیه عمرانی اول و دوم خدا آفرین مشتمل بر ١٦ قشلاق است که زمینه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم پنج هزار نفر را فراهم کرده است.
این شبکه با هدف استفاده بهینه و مهار آب‌های مرزی ، اجرای الگوی کشت، تغییر اراضی از دیم به مزارع آبی، جلوگیری از مهاجرت عشایر ، افزایش تولید محصولات زراعی و باغی ، بهبود وضعیت اقتصادی منطقه ، افزایش میزان اشتغال‌زایی در منطقه و بهره‌گیری از شیوه‌های نوین آبیاری در استان اردبیل اجرا می‌شود.
مشخصات فنی شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین
شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین دارای ۴۳ باب ایستگاه پمپاژ، چهار پست برق ۱۳۲.۲۰ کیلوولت و یک پست برق ۱۳۲.۲۳۰ کیلوولت مغان و همچنین بالغ بر ۳۰۰ کیلومتر خطوط نیرورسانی ۱۳۲ کیلوولت و ۹۲ کیلومتر کانال اصلی می‌باشد و تاکنون نواحی عمرانی اول و دوم تا ۴۳ کیلومتری کانال اصلی با هدف تامین آب آب‌اندازی شده است.
طول این شبکه بالغ بر ۱۴۴ کیلومتر است که بخش عظیمی از آن به میزان ۹۲ کیلومتر در خاک استان اردبیل قرار دارد ، شبکه پایاب سد خدا آفرین به چهار بخش عمرانی تقسیم شده که هر کدام از این بخش‌ها در مناطق مختلف در دست اجراست. تاکنون ناحیه عمرانی اول و قسمتی از ناحیه دوم شبکه خدا آفرین با احداث یک ایستگاه پمپاژ پنج مترمکعبی و انتقال آب از کانال مغان تکمیل شده و با تامین منابع انتظار می‌رود فازهای بعدی هم در زمان مقرر به اتمام برسد.
در سال‌های اخیر گام‌های بلندی برای تامین و تکمیل زیرساخت‌های بخش آب و کشاورزی استان اردبیل برداشته شده ، ناحیه عمرانی اول با ۱۳ ایستگاه پمپاژ در سطح پنج هزار هکتار به بهره‌برداری رسیده و ناحیه عمرانی ۲ و بخشی از خلیل‌لو نیز در سطح هزار و ۲۷ هکتار عملیاتی شده که سه هزار و ۳۴۹ هکتار به صورت کلاسیک ثابت، ۱۰۷ هکتار به صورت سنترپیوت و ۸۱۴ هکتار هم به صورت قطره‌ای آبیاری می‌شود.
سیفون دره‌رود به عنوان شاهرگ اصلی شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین با ۹۵ درصد پیشرفت در حال اجراست ، این سیفون با ظرفیت ۶۰ مترمکعب بر ثانیه دارای پنج رشته لوله فولادی به قطر ۲۸۰۰میلیمتر و هر رشته به طول بیش از ۲ کیلومتر است.
توزیع نامناسب آب و عدم رعایت الگوی کشت در پایاب خدا آفرین
یکی از مشکلات اصلی شبکه آبیاری خدا آفرین علاوه بر رعایت نشدن الگوی کشت در نواحی اول و دوم ، افزایش میزان کشت هندوانه در این ۲ ناحیه، واگذاری اراضی خارج از دستورالعمل و توزیع نامناسب آب در بین بهره‌برداران منطقه مغان است که این موضوع گله‌مندی و نارضایتی برخی از کشاورزان را به دنبال داشته است.
مرتضی شهریار از اعضای شرکت تعاونی قوشا قشلاق مغان در این باره به ایرنا گفت: اراضی زیر کشت این منطقه در شبکه خدا آفرین در قالب تعاونی مشخص شده و تنها مشکلی که کشاورزان را اذیت می‌کند کمبود آب و عدم توزیع عادلانه آب در منطقه است.
وی افزود: امسال کشت به دلیل کمبود آب بهره‌وری خوبی نداشت و باید تدابیری شود تا همه کشاورزان به صورت مساوی از آب شبکه استفاده کنند.
شهریار ادامه داد: ۲ سال است در پایاب خدا آفرین عملیات کشت گندم و دیگر محصولات را انجام می‌دهیم اما به دلیل کمبود آب، میزان تولید رضایت‌بخش نبوده است.
وی اظهار کرد: خواسته ما از مسئولان دستگاه‌های متولی استان تخصیص به‌موقع و عادلانه آب به زارعان منطقه است تا کشاورزان منطقه متضرر نشوند.
آب شبکه خدا آفرین عادلانه توزیع می‌شود
حمید فضایلی ، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل درباره گله‌مندی کشاورزان از توزیع نامناسب آب در شبکه گفت: مشکلات کشاورزان در شبکه آبیاری خدا آفرین بررسی و مقرر شد آب مورد نیاز کشاورزان این شبکه عادلانه توزیع شود.
وی افزود: با توجه به محدودیت منابع آب، مقرر است کشت ذرت بذری و کشت دوم در سطح شبکه خدا آفرین محدود شود.
فضایلی اظهار کرد: با هدف جلوگیری از کشت‌های غیرمجاز در شبکه خدا آفرین و دیگر شبکه‌های آبیاری استان، سازمان جهاد کشاورزی استان ضمن پیگیری‌های قضایی باید با خاطیان برخورد قانونی کند.
وی افزود: با بهره‌برداری از شبکه خدا آفرین ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در استان اردبیل بیش از یک میلیون تُن افزایش می‌یابد که نقش موثری در ارتقای امنیت غذایی، رونق اقتصادی روستاها و تثبیت اشتغال بخش کشاورزی خواهد داشت.
اشتغال ۴۰ هزار نفر در شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین
احداث شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین در شمال استان موجب تحول در افزایش درآمد کشاورزان و ایجاد فرصت‌های اشتغال جدید به میزان ۴۰ هزار نفر می‌شود و بر این اساس مسئولان استان با جدیت تکمیل آن را پیگیری می‌کنند.
مسعود امامی یگانه ، استاندار اردبیل تکمیل شبکه آبیاری و زهکشی خدا آفرین را ضروری دانست و گفت: این شبکه با وسعت ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار می‌تواند علاوه بر اشتغال نزدیک ۴۰ هزار نفر حدود یک میلیون تن دیگر به ظرفیت تولید بخش کشاورزی استان اردبیل بیافزاید.
وی بهره‌برداری کامل از شبکه آبیاری پایاب سد خدا آفرین را نیازمند ۳۵۰ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری اعلام کرد و افزود: در کنار شبکه خدا آفرین شهرک گلخانه‌ای یک هزار و ۶۰۰ هکتاری مغان نیز ظرفیت جدیدی در توسعه بخش کشاورزی و اشتغال این استان است.
استاندار اردبیل بخش کشاورزی را یکی از فرصت‌ها و مزیت‌های استان اردبیل برای سرمایه‌گذاری عنوان کرد و ادامه داد: با تکمیل شبکه آبیاری خدا آفرین از صنایع تبدیلی و تکمیلی حوزه کشاورزی در این استان به صورت ویژه حمایت می‌شود.
الزام کشاورزان به رعایت الگوی کشت در شبکه خدا آفرین
اصلاح الگوی کشت بر مبنای مدیریت بهینه منابع آبی موجود و کشت محصولات با مصرف آبی کم و تولید و عملکرد بالا در استان اردبیل در اولویت قرار گرفته اما چندان از سوی کشاورزان منطقه رعایت نشده است.
علی حیدری اناری ، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل هم گفت: در شبکه آبیاری خدا آفرین بحث الگوی کشت در دستور کار قرار گرفته و به صورت زون‌بندی (حوزه و منطقه) برنامه‌ریزی شده که با اجرای این طرح ضمن جلوگیری از هدررفت آب و مدیریت بهینه آب، طرح الگوی کشت هم عملیاتی می‌شود.
وی با بیان اینکه در برنامه‌های توسعه، پیش‌بینی کاهش مصرف آب کشاورزی محقق نشده است، افزود: با وجود تبدیل بخشی از اراضی کشاورزی به آبیاری نوین در سال‌های گذشته، سیاست توسعه اراضی دیم و غیرقابل کشت در بخش کشاورزی در بسیاری از مناطق استان این موضوع را تحت شعاع قرار داده است.
تکمیل شبکه آبیاری خدا آفرین نیازمند ۱۲ هزار میلیارد ریال اعتبار است
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اردبیل با بیان اینکه برای تکمیل و بهره برداری کامل شبکه آبیاری و زهکشی خداآفرین ۱۲ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است گفت: در صورت اختصاص این میزان اعتبار و تکمیل این طرح، تولید محصولات استان یک میلیون تن افزایش خواهد یافت.
وی اظهار کرد: توسعه تولیدات کشاورزی در بخش زراعت به میزان ۷۰۷ هزار تن، در بخش باغات به میزان ۱۳۸ هزار تن، توسعه تولیدات دامی به میزان ۱۰ هزار تن گوشت، تولیدات لبنی به میزان ۲۱۷ هزار تن شیر، اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ۴۰ هزار نفر و جلوگیری از مهاجرت و پیش بینی درآمد سالانه حدود ۵۰ هزار میلیارد ریال برای استان از اهداف اجرای شبکه خداآفرین می‌باشد.
حیدری اناری گفت: تاکنون بالغ بر ۶۰ هزار میلیارد ریال برای احداث شبکه آبیاری و زهکشی خداآفرین هزینه شده که ارزش به روز آن ۴۰۰ هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
وی ادامه داد: از مهم ترین کارهای صورت گرفته در این طرح می‌توان به تکمیل و آب اندازی کانال اصلی، تهیه و نصب تجهیزات هیدرومکانیکال کانال اصلی، تکمیل ایستگاه‌های پمپاژ و شبکه اصلی در نواحی عمرانی چهارگانه، تکمیل سیفون‌های ۶ گانه، تکمیل عملیات نیرورسانی و تملک اراضی اشاره نمود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اردبیل به پیشرفت قابل توجه عملیات اجرایی سیفون دره خدا آفرین اشاره کرد و گفت: پیشرفت فیزیکی این طرح در ۱۲ سال گذشته ۳۰ درصد بود که این میزان هم‌اکنون به ۹۵ درصد رسیده است.
پایاب سد خدا آفرین کلید توسعه دوم در دشت مغان است
ابراهیم فهیمی نماینده مردم پارس‌آباد، بیله‌سوار و اصلاندوز در مجلس شورای اسلامی هم در این باره گفت: پایاب سد خدا آفرین کلید توسعه دوم در دشت مغان است و منطقه مغان نیز به واسطه وجود شبکه آبیاری گسترده یکی از قطب‌های کشاورزی کشور محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه با بهره‌برداری کامل از طرح عظیم پایاب سد خدا آفرین شاهد شکل‌گیری مغان دوم خواهیم بود ، افزود: این طرح برای ۶۲ هزار هکتار از اراضی شمال استان برنامه‌ریزی شده که با نهایی شدن تخصیص آب در فاز نخست ۳۶ هزار و ۷۰۰ هکتار از این اراضی زیرپوشش آبیاری قرار خواهند گرفت.
فهیمی ادامه داد: این طرح نه تنها در تولید و اشتغال بلکه در بهبود معیشت مردم سه شهرستان شمالی استان و در استان اردبیل و حتی کشور تاثیرگذار خواهد بود و ضروری است همه دستگاه‌ها و بخش خصوصی برای تکمیل زیرساخت‌ها و فرآوری محصولات در این حوزه همکاری کنند.
به گزارش ایرنا، استان اردبیل ۱۸ هزار کیلومتر مربع وسعت دارد که معادل ۱.۰۹ درصد از مساحت کل کشور ایران است.
۴۳.۶ درصد از مساحت این استان شامل ۸۱۷ هزار هکتار اراضی کشاورزی، ۵۰.۴ درصد معادل ۹۴۹ هزار هکتار مرتع، ۳.۵ درصد برابر با ۶۳ هزار هکتار جنگل و مابقی نیز مربوط به سایر کاربری‌هاست.
استان اردبیل کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد ولی با تولید سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصول کشاورزی ، چهار درصد تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با تولید حدود ۴۰۰ هزار تن گندم، ۸۵۰ هزار تن سیب زمینی و ۴۵۰ هزار تن انواع محصولات باغی، سهم عمده‌ای در تامین نیاز به محصولات کشاورزی کشور دارد.
۷۵۰ هزار هکتار از اراضی استان اردبیل کشت می‌شود که ۲۷۰ هزار هکتار آن اراضی آبی و ۴۸۰ هزار هکتار نیز جزو اراضی دیم است.
محصول گندم با حدود ۲۹۰ تا ۳۰۵ هزار هکتار و محصول جو با حدود ۹۰ تا ۱۲۰ هزار هکتار، بیشترین سهم اراضی کشت محصول کشاورزی در استان اردبیل را دارد.
